Dini İnanışların
Dağılışı
/HARİTA İNCELEME
Yazar: Yusuf Mert ÜSTÜN
Editör: Muhammet ALAN
Yayımlanma Tarihi: 19.09.2022
Dini İnanışların Dünya Üzerindeki Dağılışı
"alennssss" isimli reddit kullanıcısı tarafından yüklenmiş "Map of the world's religions" (Dünya dinlerinin dağılış haritası)
Normal şartlarda sitemizde kendi hazırladığımız haritaları kullanmaya özen gösteriyoruz. Ancak bir coğrafyacı olarak haritalar paylaşan sayfaları takip etmeyi ve haritaları incelemeyi seviyorum. Bu sebepten dolayı bazı haritaları sitemize taşımaya ve üzerine konuşmaya karar verdim.
Yukarıda gördüğünüz harita dünya üzerindeki dini inanışları gösteriyor ve görünüşte gayet sıradanmış gibi duruyor; Orta Doğu'da İslam, Hindistan'da Hinduizm ve Avrupa'da Hristiyanlık... Ancak yine de harita üzerinde ilgi çekici olabilecek bazı "tuhaflıklar" var. Tabi ki bu tuhaflıklar aslında bazı sebeplerden dolayı vuku bulmuş durumda. Bunlardan bazılarını tek tek inceleyebiliriz.
Bu bölgelerden ilki Doğu Kanada ve Kuzeydoğu ABD'de. Haritada görülebileceği üzere bu iki ülkenin geniş bölgelerinde pembe renk ile gösterilen Protestan Hristiyanlık yaygın durumda. Ancak Doğu Kanada'da Katolikler daha baskın. Bu baskınlığın olduğu bölge Kebek (Quebec) eyaletidir. Kebek esasında Fransızlar tarafından kolonize edilmiş bir bölgedir ve bu yüzden burada yaşayan pek çok insan Fransa kökenlidir. Fransızlar Katolik olduğundan, bu toprakları Britanyalılar'a kaybetmiş olsalar da Kebek'de Katoliklik en baskın mezhep olmaya devam etmektedir.
Kanada'ya benzer biçimde ABD'de çoğunluğu Protestanlar'dan oluşan topraklara sahip bir ülke ancak Massachusetts, New York, New Jersey gibi eyaletlerde Katolikler çoğunluktadır. Bu durumun en temel sebebi ise göçmenlerdir. Bu linkteki⤻ haritayı incelerseniz, söz konusu eyaletlerin İtalyan, İrlandalı ve Portekizliler gibi Katolik halklardan oluştuğunu görürsünüz. Bu göçmen milletler Kuzeydoğu ABD'deki dini yapının oluşumuna katkı sağlamışlardır.
Yine ABD'de Protestan çoğunluğa sahip olmayan bir kaç bölge daha bulunmaktadır. Bunlardan ilki ABD'nin Meksika sınırında yer alan eyaletleridir. Bu linkteki⤻ haritada söz konusu sınır eyaletlerinde Hispanik ya da Meksika kökenli insanların çoğunluk olduğu görülmektedir. Bu insanların çoğunluğu Katolik olduğundan bu eyaletlerde Katoliklik baskın mezheptir. Harita Katoliklerin Kaliforniya ve New Mexico'da Kuzey doğrultusunda yayıldığı görülmektedir. Bu durumun sebebi oldukça zengin bir eyalet olan Kaliforniya'nın daha fazla göç alması ve New Mexico'da ABD-Meksika savaşından önce Latin nüfusun kalabalık olmasıdır.
Ayrıca açık pembe renkle gösterilen bir bölge daha dikkat çekicidir. Bu bölgede Mormonluk hakim mezheptir. Mormonlar esasında ABD'nin doğu bölgelerinde yaşamış olsalar da "Mormon Göçü⤻" ile Salt Lake Vadisi'ne yerleşmişlerdir. Utah eyaleti ve çevre bölglerinde bu yüzden Mormonluk baskın durumdadır.
Eskiden neredeyse tamamı İspanya ve Portekiz kolonisi olan Güney Amerika, büyük ölçüde Katolik inancında sahip bölgelerden oluşmaktadır. Ancak kıtanın kuzeu bölgelerinde bulunan Guyana ve Surinam'da ilk bakışta çok tuhaf görünecek Hindu hatta bir adet Müslüman çoğunluklu bölge bulunmaktadır.
Bu durumun sebebi bölgenin Hollanda ve Britanya kolonisi olmasından gelmektedir. Söz konusu ülkelerin deniz aşırı bölgelerindeki sömürgelerinden insanlar bu bölgelere yerleşmişlerdir. Öyle ki Surinam ve Guyana Hindu oranının en yüksek⤻ olduğu ülkelerden birisi konumundadır.
Müslüman nüfusa ev sahipliği yapan Surinam ve Guyana ayrıca İslam İşbirliği Teşkilatı⤻ üyesi ülkelerdir. Bu özellikleriyle Batı yarımkürede dikkat çekmektedirler.
Afrika kıtasındaki dini durum incelendiğinde kıtanın güney bölgelerinde Hristiyanların yaygın olduğu görülebilir. Bu bölgeler önceden yerel kabile inanışlarına sahip bölgelerdi. Linkteki ⤻ harita incelendiğinde yerel inanışların giderek yerini Hristiyanlığa bıraktığı görülmektedir. Kolonyal güçlerin mezheplerinin etkileri olmakla beraber Katolik ve Protestan mezheplerinin karışık bir biçimde yayıldığı görülmektedir.
Hristiyanlaşma sürecinden nispeten daha az etkilenen bölgeler ise Müslümanların çoğunluk olduğu bölgelerdir. Kıtanın doğu bölgelerinde İslam'ın yayılışında denizcilik önemli bir rol oynamıştır. Bu yüzdendir ki Afrika'nın doğu kıyılarında Müslümanlar çoğunluktadır. Bu bölgede "Svahili⤻" dili konuşur. Arapça, sahiller anlamına gelen bu dil Doğu Afrika'nın kullandığı ortak bir dildir ve eskiden bölgeyi yöneten Umman İmparatorluğu'nun⤻ kullandığı Umman Arapçası'ndan etkilenmiştir.
Dini inanışların dağılışı yönünden en ilgi çekici bölgelerden birisinin Avrupa olduğu söylenebilir. Kıtanın batısındaki İrlanda adasının Birleşik Krallık'a bağlı kuzey bölgleri hariç tamamı Katolik yoğunluklu bölgelerdir. Kuzey İrlanda'da Protestan çoğunluklu bölgelerde Büyük Britanya adasından gelen ve çoğunluğu Protestan olan Ulster-İskoçları⤻ yaşamaktadır. Kuzey İrlanda'nın hala Birleşik Krallık'a bağlı olmasının temel sebeplerinden birisi budur.
Haritanın ilgi çekici olduğu başka bir bölge de Almanya'dır. Almanya adeta üç farklı parçadan oluşan bir mozaik görünümü vermektedir. Güney'de eski Kutsal Roma - Cermen İmparatoru'nun topraklarına yakın bölgelerde Katolikler, Kuzey'de ise reformasyonun etkisindeki Protestanlar çoğunlukladır. Günümüzdeki durum eskiden gerçekleşen reformosyon⤻ ve din savaşları sonucu oluşmuştur. Öte yandan eski Doğu-Batı Almanya bölünmesi dini inanışların dağılışı üzerinde etki sahibidir. Eski Doğu Almanya⤻ bölgelerinde herhangi bir dini inanış baskın değildir.
Dini inanışların idari sınırlarla paralellik gösterdiği başka bölgeler de bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak Çekya ve Estonya gösterilebilir. Her iki ülkede de herhangi bir dine inanmayanların oranı çoğunluktadır. Ayrıca Eskiden Protestan çoğunluklu Kuzey Hollanda, Estonya, Doğu Macaristan gibi bölgelerde, günümüzde herhangi bir dine inanmayanlar çoğunluktadır.
Haritada Avrupa'nın doğusunda pembe renkli bir bölge dikkat çekmektedir. Bu bölge Avrupa'daki tek Budist çoğunlukjlu bölge olan Kalmukya'dır⤻. Kalmuklar bu bölgeye, Sibirya'dan 1630'lu yıllarda yerleşmiş bir millettir.
Dini inanışların dağılışı yönünden Asya kıtasında çeşitlilik göze çarpmaktadır. Örneğin Sri Lanka'yı incelediğimizde. Budist çoğunluğun olduğu, ancak Tamillerin yaşadağı bölgede Hinduların, sahillerde ticaretten kaynaklı etkileşimin yüksek olduğu bölgelerde ise Müslümanların çoğunlukta olduğu görülmektedir.
Çin'i ele aldığımızda ise Budist nüfusun neredeyse tüm bölgelerde çoğunluk olmaktan çıktığı görülmektedir. Ayrıca Merkezi Çin'de Hristiyanların çoğunluk duruma ulaştığı bölgeler dahi bulunmaktadır. Ayrıca Müslümanların yaşadığı bölgeler de bulunmaktadır. Bunlardan en ilgi çekicilerinden birisi belki de Ningksia Huy Özerk Bölgesi'dir. Bu bölge Çin etnik kökeninden gelen Müslümanlar yaşamaktadır.
Endonezya'da bulunan Bali adası başka ilginç bir bölgedir. İslamiyet yayılmadan önce Endonezya'da Hinduizm en yaygın dinlerden biriydi. İslamiyet yayılmasından sonra Bali adası Hindu nüfusun çoğunluk olduğu istisna bir bölge konumunda kalmıştır.
